ZELİHA ÖZİPEK
Osmanlı İmparatorluğu zamanında çıkan tüm gazeteler sansür memurlarının kontrol ve denetiminden geçtikten sonra yayınlanıyordu. Türk basınında sansürün ilk uygulandığı tarih ise 10 Mayıs 1876 idi. 24 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet yürürlüğe girdikten sonra bu uygulamaya son verilmesi günümüzde "sansürün kaldırılması" olarak adlandırıldı. 10 Haziran 1946 yılında kurulan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, bir basın günü oluşturmayı planladı. Türkiye'de ilk gazetenin çıkış tarihine göre düzenlenmesi planlanan bu güne "Basın Bayramı" adı verildi. Ancak ilk gazete konusunda çeşitli görüşler bulunduğundan dolayı bir görüş birliği sağlanamamış, daha sonra Falih Rıfkı Atay tarafından bayramın her yıl 24 Temmuz tarihinde kutlanılması fikri ortaya atılmış ve kabul edildi. 24 Temmuz tarihi, günümüzde Gazeteciler ve Basın Bayramı olarak kutlanıyor.
“SANSÜRÜN KALDIRILMASI 24 TEMMUZDUR”
Mersin Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Kaya Tepe, 24 Temmuz basında sansürün kaldırılışıyla ilgili yazılı açıklama yaptı. “24 Temmuz; Basın Bayramı, Gazeteciler ve Basın Bayramı veya Basında Sansürün Kaldırılışı gibi çeşitli adlarla anılsa da aslı ‘Basında Sansürün Kaldırılışı’ günüdür” diyerek sözlerine başlayan Tepe, “Tarihi konusunda da farklı söylemler vardır ancak Türk basınında sansürün kaldırılmasının yıl dönümü olarak 24 Temmuz tarih olarak belirlenmiştir. Bu tarih her yıl kutlanan önemli bir gündür. Tarihsel sürecine baktığımızda, Osmanlı İmparatorluğu zamanında çıkan tüm gazeteler sansür memurlarının kontrol ve denetiminden geçtikten sonra yayınlanabiliyordu. Türk basınında sansürün ilk uygulandığı tarih ise 10 Mayıs 1876’dır. 24 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet yürürlüğe girdikten sonra bu uygulamaya son verilmesi günümüzde “sansürün kaldırılması” olarak adlandırılmaktadır” dedi.
“SANSÜRLE MÜCADELE HERKESE DÜŞEN BİR SORUMLULUKTUR”
Türk basınının 1908 yılında sansürün kaldırılışının ardından varlığını halen sürdürdüğünü açıklayan Tepe, “Türkiye, basınımızın da katkılarıyla açık, şeffaf ve demokratik bir ülke olarak dinamizmini sürdürmelidir. Ülkemizde farklı görüşlerin demokratik bir zeminde ortaya konulmasını, sorunlarla ilgili son derece canlı tartışmalar yapılması ve kamuoyu duyarlılığının artması gerekmektedir. Türkiye’de, basın haklarının ve özgürlüklerin genişletilmesi amacıyla reformlar yapılmıştır ama yeterli değildir. Bu reformlar devam etmelidir. Hepimizin arzusu, Türkiye'nin en gelişmiş demokratik ülkeler seviyesine ulaşmasıdır. Basın özgürlüğü ve ifade hürriyeti konusundaki bazı sıkıntıların da bu süreç içerisinde çözüme kavuşması gerekmektedir. Sansürle mücadele herkese düşen bir sorumluluktur. Sansür demokrasilerin bir ayıbıdır. Ne yazık ki günümüzde, mesleki değerleri önde tutarak gazetecilik yapmanın, yazmanın, çizmenin, soru sormanın mücadelesini yani yine sansürsüz özgür basının mücadelesini veriyoruz. Bu mücadele Türkiye’nin daha demokratik daha özgür ve daha güçlü bir Türkiye olması mücadelesidir. Sansür, halkın haber alma, gerçekleri öğrenme hakkının önündeki engeldir. Bugün ayrıca basın çalışanlarının çalışma şartlarındaki zorlukları anlamak ve onlara saygı duymak amacı ile ortaya çıkan ve kutlanan bir gün. O yüzden, 24 Temmuz simgesel önemini hala kaybetmedi. Bugün gazeteciler işsizlik, özlük hakları gibi pek çok konuda sıkıntı yaşamaktadırlar. Dilerim gerçekten hür ve her açıdan sansürsüz basına bir gün kavuşur ve bu günü bir bayram coşkusuyla kutlarız. Bu önemli ve anlamlı günde, kalemini demokrasi, insan hakları ve halkın çıkarları için kullanan, çoğulculuk ile çok sesliliği şiar edinen basın mensuplarıyla sansürsüz günlerde buluşmayı diliyorum. Basında sansürün kaldırılışının yıl dönümünde, basına ve basın çalışanlarına güç, kuvvet ve başarılar diliyorum, görevlerini yaparken hayatını kaybeden değerli basın çalışanlarını saygıyla anıyorum, basın camiamızın tüm mensuplarına selam ve sevgilerimi iletiyorum” ifadelerini kullandı.
“24 TEMMUZ’U BAYRAM OLARAK KUTLAYAMIYORUZ”
Türkiye Gazetesiler Sendikası (TGS) Mersin İl Temsilcisi Hediye Eroğlu ise yazılı açıklamada bulunarak sansürün resmi olarak kaldırılışının üzerinden 112 yıl geçmesine rağmen gazeteciler olarak 24 Temmuz’u bayram olarak kutlayamadıklarını belirtti. Eroğlu,yaptığı açıklamada; “ 24 Temmuz 1908’de gazete ve matbaalardan sansür memurlarının kovulmasıyla 32 yıllık sansür uygulamasına son veren gazeteciler, 24 Temmuz'u Cumhuriyet döneminde bayram olarak kutlanmaya başladı. Sansürün resmi olarak kaldırılışının üzerinden 112 yıl geçmesine rağmen gazeteciler olarak 24 Temmuz'u bayram olarak kutlayamıyoruz. Gazeteciler üzerindeki baskıların artması, cezaevlerinde bulunan 76 meslektaşımızın özgürlüklerinden mahrum bırakılması, hergün adliyelerde yargılanan meslektaşlarımızın varlığı, medya sektöründeki sendika düşmanlığı 24 Temmuz’u bizler için bir mücadele günü haline getirmiştir. 1900’lü yıllardaki gibi gazetelerde, matbaalarda sansür memurları olmasa da son yıllarda iktidarın medya alanındaki politikaları o günleri aratmaz olmuştur.
Özerkliğini yitirmiş RTÜK ve Basın İlan Kurumu aracılığı ile gazete ve televizyonlara sansür ve otosansür dayatılmakta, açılan davalar ile haberler yapılmaz hale getirilmiştir. Son günlerde gündeme gelen “sosyal medya” kanun teklifi de en hafif deyimle sansür uygulamasıdır. Kamuoyuna “Türkiye’de muhatap bulundurma zorunluluğu getiriyoruz” gibi servis edilse de hazırlanan kanun teklifinde beğenilmeyen içeriklerin kaldırılmaması durumunda 10 milyon ile 100 milyon arasında ceza öngörülmektedir. Ülkemizde medyanın yüzde 85’ini kontrolü altına iktidar bu düzenleme ile alternatif alanlarda habercilik faaliyetini sürdürmeye çalışan gazetecilere sansür uygulamaya çalışmamalıdır” sözlerini kullandı.
GÜLTAK, ‘GAZETECİLER VE BASIN BAYRAMI’NI KUTLADI
Akdeniz Belediye Başkanı M. Mustafa Gültak da ‘Basında Sansürün Kaldırılışının 112’nci yıldönümü ile 24 Temmuz Gazeteciler ve Basın Bayramı’nı yayınladığı mesajla kutladı. Basın’ın; demokratik yönetimlerde vazgeçilmez bir güç olduğuna; halkın doğru ve tarafsız haber alma hakkının dokunulmazlığına vurgu yapan Başkan Gültak; “Basın; demokrasinin, özgürlüklerin, insan hak ve hürriyetlerinin gelişmesinde büyük bir güç ve role sahiptir. Demokratik ve şeffaf toplumu yaşatan en önemli unsurlardan biri; özgür, bağımsız ve tarafsız basının varlığıdır. Zira günümüzde insanların, doğru ve tarafsız bilgiye erişimi temel ve vazgeçilemez bir haktır” dedi.
Mesajında; “Karşılaştıkları tüm engellere göğüs gererek, büyük bir özveriyle çalışan ve görevlerini layıkıyla sürdüren; vatandaşları doğru, ilkeli ve tarafsız haberlerle buluşturan tüm basın emekçilerimize teşekkür borçluyuz” diyen Başkan Mustafa Gültak; “Akdeniz Belediyesi olarak da hizmetlerimizin, proje ve çalışmalarımızın kamuoyuna, halkımıza ulaşmasına katkı sağlayan basın mensuplarımıza gönülden teşekkür ediyorum. Basında Sansürün Kaldırılışının 112’nci Yıldönümü ile 24 Temmuz Gazeteciler ve Basın Bayramı’nı tebrik ediyor; değerli basın emekçilerimize ve ailelerine sağlık, mutluluk, huzur ve başarılar diliyorum” ifadelerini kullandı.
BAŞKAN TOLLU, GAZETECİLERLE BULUŞTU
Öte yandan Erdemli Belediye Başkanı Mükerrem Tollu, 24 Temmuz Gazeteciler ve Basın Bayramı nedeniyle gazetecilerle bir araya geldi. Tollu, ortak idealler çerçevesinde Erdemli’nin geleceği için sık sık bir araya gelmekten ve istişare etmekten mutlu olduklarını dile getirdi. Belediye olarak yapılan her hizmette, medyanın farklı pencereler açtığının altını çizen Başkan Tollu, “Erdemli’nin geleceği, hepimizin ortak paydasıdır. Bizler kentimiz için hizmet üretirken, basınımızın birbirinden değerli isimleri de bu hizmetlerin daha rantabl durumda olması ve ilçemizin uluslararası medyada doğru bir şekilde yer alabilmesi için çalışıyorlar. Ben huzurlarınızda, doğru bilgiyi halka ulaştırabilmek adına, fedakarca çalışan basın mensuplarımıza teşekkür ederim” diye konuştu. Kahvaltıya katılan Mersin Gazeteciler Cemiyet Başkanı R. Kaya Tepe, davetlerinden ve misafirperverliklerinden dolayı Belediye Başkanı Mükerrem Tollu ve basın çalışanlarına teşekkür etti. Program toplu fotoğraf çekiminin ardından son buldu.