ABİDİN YAĞMUR
Türkiye 2003 yılında pilot kanunla aile hekimliği uygulamasın başladı, sistem 2011 yılında çıkarılan bir kanunla yurt genelinde uygulanmaya başlandı.
Temel amacı birinci basamak sağlık hizmetlerini, eski adıyla sağlık ocaklarını özelleştirmek olan uygulama, o yıla kadar devlet memuru olan hekimlerin memurluktan istifa edip devletle Aile Hekimliği sözleşmesi yapmasına dayanıyor. Bu sözleşmeye göre aile hekimleri, kamusal hizmet veriyor ancak devlet memuru statüsünde olmuyor.
Devlet, Aile Sağlığı Merkezlerine cari gider ödemesi altında bir ödeme yapıyor, ASM’lerin personel giderleri, malzeme giderleri ve kiraları aile hekimleri tarafından karşılanıyor.
KİRALARI AİLE HEKİMLERİ ÖDÜYOR
Sistemin ilk yıllarında eski sağlık ocakları gibi kamusal mekanlar ASM olarak kullanıldı böylece ASM’ler kira sorunu yaşamadı. Ancak nüfus arttıkça sağlık müdürlükleri farklı yerlerde ASM açtı. Sistem şöyle ilerliyordu: Sağlık müdürlükleri ASM açılacağını ilan ediyordu. ASM hekimi olmak isteyen hekimler başvuruyor ve ASM yapılmaya uygun binaları mülk sahiplerinden kendileri kiralıyor, kira sözleşmeleri kendileri imzalıyor, ASM’nin iç donatımını kendileri yapıyor, hatta tıbbi cihazları bile kendileri kiralıyordu. Apartman altlarında, dükkandan, depodan bozma yerlerin kapısında Sağlık Bakanlığına bağlı ASM yazısı bulunuyordu ama sağlık müdürlüklerinin bu mekanların kiralanması ya da satılmasında hiçbir etkinliği olmuyordu. Kira sözleşmeleri, aile hekimi ile mülk sahipleri arasında yapılıyordu.
Yani Aile Sağlığı Merkezinde görevli aile hekimi Sağlık Müdürlüğüne sözleşmeyle bağlıydı ama Aile Sağlığı Merkezi olarak kullanılan bina Sağlık Müdürlüğüne değil, özel bir şahıs olarak aile hekimine aitti. Peki, bir aile hekiminin sözleşmesi feshedilirse o aile hekimine ait olan ASM’nin durumu ne olurdu? Mersin’de yaşanan ve hâlâ çözümlenemeyen bir sorun bu hukuksal karmaşayı gündeme getirdi.
KANSER TEDAVİSİ SÜRERKEN SÖZLEŞMESİ FESHEDİLDİ
Yenişehir ilçesindeki Pirireis Aile Sağlığı Merkezinde 2 hekimle birlikte aile hekimi olarak görev yapan bir hekim, geçtiğimiz yıllarda kanser hastalığına yakalandı.
Kanserle mücadele eden genç hekim, tedavisi için 180 gün rapor alınca, Aile Hekimliği Yönetmeliği gereğince Mersin İl Sağlık Müdürlüğü ile yaptığı sözleşme feshedildi.
Hekim, bu fesih kararına karşı mahkemeye başvurdu. Genç hekim ayrıca, kendisinin yerine bir başka aile hekimi atanması üzerine, İl Sağlık Müdürlüğüne bir ihtar çekti ve 2013 yılından beri Pirireis ASM olarak kullanılan mekanın boşaltılmasını istedi.
“MÜVVEKİLİM 5 DÜKKANI BİRLEŞTİREREK BU ASM’Yİ YAPTI”
Hekimin avukatı aracılığıyla gönderdiği ihtarnamede, “Müvekkilim Pirireis Aile Sağlığı Merkezi müdürlüğünde aile hekimi olarak çalışmaktayken Cumhuriyet Mahallesi 1628 Sokak No 3/A Gonca Apartmanı altındaki işyerini mal sahibi M.D’den 12.08.2013 tarihli yazılı kira sözleşmesine dayanarak 5 adet dükkanı da birleştirerek düzenleyip içini de teşrif ederek ve tüm bu yeri tadil ederek kendi adına büyük bir aile sağlığı merkezi olarak kullanmak üzere kiralamış, kullanmaya başlamıştır. Bilahare Pirireis Aile Sağlığı Merkezine atanması üzerine 01.10.213 tarihinden 29.07.2022 tarihine kadar kullanılmıştır. 29. 07.2022 tarihinde müvekkilimin aile hekimliği sözleşmesinin feshedilmesi üzerine buranın aile sağlığı merkezi hüvviyeti ortadan kalkmış ve diğer doktorlar burada fuzuli şagil olarak kalmaya devam etmiştir. Hatta sanki bu taşınmak idareye aitmiş gibi müvekkilimin bina içindeki tüm tıbbi ve sair eşyalarını buradan alıp götürmesi önerisinde bulunmuşlardır. Müvekkilim burada kiracı olmakla bu talebi reddetmiş olup bu taşınmazı kendi özel kullanımına tahsis edecektir. Bu nedenle bu işyerinde bulunan doktorlara ait şahsi eşyalarını tebliğden itibaren bir hafta içinde boşaltmalarını dileriz” ifadelerini kullandı.
Hekimin bu ihtarının ardından İl Sağlık Müdürlüğü ve Mersin Valiliği hukuki süreci incelemeye aldı. Eğer mahkeme, tahliye konusunda hekimi haklı bulursa, yaklaşık 10 bin kişiye hizmet veren Pirireis ASM’nin kendine yeni bir bina bulması gerekecek.
“Kişileri değil, sistemi tartışmamız lazım”
Genel Sağlık İş Sendikası Mersin Şube Başkanı Dr. Gürbüz Şen, Pirireis ASM’de yaşanan hukuki sıkıntının, “Aile hekimliği modelindeki tüm eksiklikleri, çarpıkları tek bir örnekte göstermesi açısından önemli olduğuna” işaret etti.
ASM’lerin ve çalışanların hukuki statüsündeki karmaşaya dikkat çeken Şen, şunları söyledi: “Mersin Yenişehir Pirireis ASM’nin bugün içinde bulunduğu kaotik durumu ve bu durum karşısında kamu idaresinin nerede olduğunu sormak istiyorum. Pirireis ASM bir apartmanın altında özel bir şahıstan kiralanan, aile hekimi ve ev sahibinin kira sözleşme imzaladığı bir aile sağlığı merkezi. Uzun zamandır bu aile sağlığı merkezinde kiracı ev sahibi arasında yaşanan uyuşmazlık nedeniyle mahkeme süreci devam ediyor. Ayrıca aile hekimleri arasında olan uyuşmazlık nedeniyle de mahkeme süreçleri var. Bu aile sağlığı merkezini kiralayan aile hekimi arkadaşımız kanser hastalığı tedavi sürecinde aile hekimliği yönetmeliği gereği 180 günü aşan raporu olduğu için bugünlerde raporlu iken aile hekimliği sözleşmesi fesih edildi. Kira sözleşmesini imzalayan aile hekimi arkadaşımızın ASM kira sözleşmesi devam ediyor. Şu an boşalan pozisyona yeni bir aile hekimi arkadaşımız atandı. Sözleşmesi fesih olan aile hekimi arkadaşımız noterden ihtarname çekerek ASM’nin boşaltılmasını istedi. Anlaşılan yeni mahkeme süreçleri başlayacak. Burada, Sağlık Müdürlüğünün idare olarak nerede durduğunun mutlaka sorgulanması gerektiğini düşünüyorum. Bu olayı kişiler üzerinden değil, sistem üzerinden tartışmamız lazım.”