193 sayılı Gelir Vergisi Kanun’unda gelir unsurları; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar olarak sayılmıştır.
Yukarıda sayılan gelirlerden gerçek usulde elde edilen ticari kazanç, zirai kazanç ve serbest meslek kazanç sahipleri tarafından, bir takvim yılı içerisinde zarar dahi olsa gelir vergisi beyannamesinin verilmesi zorunludur. Verilecek olan bu beyannamelerin ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre TÜRMOB üyesi bir serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir tarafından onaylanması gerekmektedir.
Ancak Gelir Vergisi Kanun’unun 86.maddesine göre beyana tabi gelirleri, sadece gayrimenkul sermaye iradı, ücret, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan ibaret olan gelir sahipleri tarafından verilecek olan gelir vergisi beyannamelerinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre kendileri tarafından onaylanması mümkündür. Dolayısıyla kendileri tarafından onaylanan bu beyannamelerin TÜRMOB üyesi bir serbest muhasebeci mali müşavirin veya yeminli mali müşavirin onayına gerek bulunmamaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığınca, beyannameleri kendileri tarafından onaylanabilen gelir sahipleri için bir ‘Hazır Beyan Sistemi’ geliştirilmiştir. Dolayısıyla bu sistemden sadece gayrimenkul sermaye iradı, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iratları ayrı ayrı veya birlikte elde eden kişiler yararlanabilecektir.
Ancak gayrimenkul sermaye iradı, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iradın yanı sıra gerçek usulde ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler, sistem üzerinden hazır beyanname veremeyeceklerdir. Çünkü bu üç geliri elde edenlerin beyannamelerinin TÜRMOB üyesi bir meslek mensubu tarafından onaylanması zorunluluğu bulunmaktadır.
Hazır Beyan Sisteminden faydalanmak isteyenlerin ‘hazirbeyan.gib.gov.tr’ adresinden, hazır beyannameyi doldurmak için TCKN veya kullanıcı kodu ile giriş yapılabileceği gibi sisteme e-devlet şifresiyle de giriş yapmak mümkün bulunmaktadır. Ayrıca Dijital Vergi Dairesi üzerinden de Hazır Beyan Sistemine giriş yapılabilir.
Diğer taraftan yurt dışında yaşayan ve sistem üzerinden beyanname vermek isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, mavi kartlılar ve yabancı kimlik numarası sahibi yabancılar da Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliklerinden e-Devlet şifresi alabilirler.
Ayrıca gelir vergisi beyannamesi, Hazır Beyan Mobil uygulaması aracılığıyla cep telefonundan da doldurularak onaylanması mümkün bulunmaktadır. Sisteme ve detaylı bilgiye Gelir İdaresi Başkanlığının gib.gov.tr internet adresinden rahatlıkla ulaşabilir.
Hazır Beyan Sisteminde hazırlanan gelir vergisi beyannamesinde yer alan kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları elde eden kişilere ilişkin merkezi nüfus idaresi sistemi, tapu, banka, PTT, inşaat ve sigorta şirketleri, TOKİ, elektrik, su, doğalgaz şirketleri ve Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurum ve kuruluşlardan edinilen bilgilerden yararlanılarak otomatik olarak doldurulmaktadır.
Dolayısıyla sisteme giriş yapıldığında hazırlanmış olan yıllık gelir vergisi beyannamesi ekrana yansımış olacaktır. Beyanname üzerinde yer alan bilgilerden öncelikle kişisel bilgiler kontrol edilmeli, eksik veya hatalı olan bilgiler düzeltilmelidir.
Daha sonra her bir gelir türü itibariyle yer alan bilgilerin teker teker kontrol edilerek yukarda belirtilen ve beyan edilmesi gereken kira geliri, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarla ilgili gelir tutarlarının doğru olarak girildiğinden emin olunmalıdır.
Hazır Bayan Sisteminin kullanımı oldukça kolaydır. Bu sayede vergi dairesine gitmeden hızlı, güvenilir, kolay ve masrafsız bir şekilde beyanname verilmesi ve onaylanması mümkün hale getirilmiştir.
Gelir vergisi beyannamesinin 2 Nisan 2025 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir. Hazır beyannamenin doldurulması sırasında ödenecek vergi tutarı otomatik olarak hesaplanmaktadır. Onay sonucunda da tahakkuk fişi sistem üzerinden üretilmektedir. Hesaplanan verginin yarısı beyannameye ait damga vergisiyle birlikte beyan süresi içerisinde kalan kısmı ise 31 Temmuz 2025 tarihine kadar ödenmelidir.
