Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), akaryakıt alımlarının dijital ortamda izlenmesi ve kayıt altına alınması amacıyla geliştirilen bir sistemdir. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından uygulamaya alınan bu sistem, hem kamu hem de özel sektör taşıtlarının akaryakıt harcamalarının doğru, güvenli ve şeffaf bir biçimde izlenmesini sağlamak için 5.10.2023 tarihinde 1 sıra numaralı UTTS Tebliği yayınlanmıştır.
Sözü edilen UTTS Tebliği, akaryakıt alımlarında vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek, akaryakıt sektöründe kayıt dışılığı azaltmak, kamunun ve vergi avantajı sağlayan mükelleflerin akaryakıt harcamalarını takip etmek ve usulsüz fatura düzenlenmesini engellemek amacıyla çeşitli düzenlemeler içermektedir.
UTTS, hem taşıtlara hem de akaryakıt istasyonlarına entegre edilen cihazlar sayesinde çalışır. Taşıt Tanıma Birimi (TTB) adı verilen cihazlar, her bir araca özel olarak takılır ve plaka ile eşleştirilir. Akaryakıt istasyonlarında bulunan Taşıt Tanıma Okuyucu cihazı (TTO), yakıt alımı sırasında TTB cihazını tanır. Yakıt dolumu gerçekleşirken veri aktarımı sağlanır ve araç bilgileri, alınan yakıt miktarı, tarih ve istasyon bilgisi anlık olarak GİB sistemlerine iletilir. Bu veriler hem kontrol hem de raporlama amacıyla GİB sunucularında saklanır.
Öncelikle 2024 yılı itibarıyla tüm kamu araçlarının UTTS sistemine dahil edilmesi zorunlu hale getirilmişti. Akaryakıt giderlerini resmi defterlerine kaydetmek zorunda olan mükelleflerin de 01.01.2025 tarihinden itibaren sisteme dahil olmaları planlanmış ise de belirtilen cihazların gerek akaryakıt istasyonlarına gerekse ilgili araçlara takılmasında yaşanan bazı problemler nedeniyle kademeli olarak süre uzatımına gidilmiştir.
Akaryakıt istasyonu işleten mükellefler ile taşıt sahipleri, belirtilen tebliği hükümleri gereğince 31.01.2025 tarihine kadar taktırma ve kullanma yükümlülükleri bulunan TTO, TTB ve diğer donanımlara ilişkin olarak söz konusu tarihe kadar utts.gov.tr adresinden gerekli başvuru ve kayıt işlemlerini yapmak şartıyla bahse konu donanımları en geç 30.04.2025 tarihine kadar taktırarak ya da montajını yaptırarak kullanmaya başlayabilirler.
UTTS Tebliğinin önceki halinde, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap edilen ÖTV Kanunu’na ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlardan; Motorlu araç ticareti yapanlardan kullanılmak üzere alınanlara, motorlu araç ticareti yapan mükellefler tarafından kayıt ve tescil işlemi gerçekleştikten sonra trafiğe çıkmadan önce, kullanılmak üzere ithal edilenlere ise ithalatı yapanlar tarafından tescil işlemi gerçekleştikten sonra bir ay içerisinde, TTB taktırma zorunluluğu getirilmişti.
Ayrıca kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlar kapsamında olmayan ve taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlara ise 01.07.2025 tarihinden itibaren, bu tarihten sonra taşıt tanıma sistemi kullanacaklara ise kullanılmaya başlanmadan önce TTB taktırma zorunluluğu getirilmişti.
Ancak sözü edilen tebliğde 29.03.2025 tarihinde yapılan değişiklik ile bireysel olarak edinilen sıfır araçlara ilişkin Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takma zorunluluğu kaldırılmıştır. Bununla birlikte, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlar dışında kalan bireysel araçlarda, Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) bulunması durumunda, TTB taktırma zorunluluğu 01.07.2025 tarihine kadar devam etmektedir.
Yeni değişiklik ile Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “UTTS kapsamında pompa tabancalarına Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı takılması zorunluluğu ve uygulama esasları” başlıklı 5 inci maddesinde yapılan değişiklikle, LPG otogaz pompalarına Taşıt Tanıma Okuyucu Cihazı (TTO) takılması için öngörülen süre 31.12.2025 tarihine kadar uzatılmıştır.
Ayrıca belirtilen değişiklik ile “UTTS kapsamında yakıt alan taşıtlara Taşıt Tanıma Birimi takılması zorunluluğu ve uygulama esasları” başlıklı 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında yapılan değişiklikle, LPG’li taşıtlara Taşıt Tanıma Birimi (TTB) montajı için öngörülen süre 31.12.2025 tarihine kadar uzatılmıştır.
Diğer akaryakıt cinsleri için bir değişiklik yapılmamıştır. UTTS, Türkiye’nin dijital vergi altyapısını güçlendirme ve akaryakıt sektöründe kayıt dışılığı önleme hedeflerinin önemli bir parçasıdır. Sisteme zamanında dahil olan kurum ve mükellefler hem yasal yükümlülüklerini yerine getirmiş olacak hem de daha düzenli ve takip edilebilir bir mali yapı kurmuş olacaklardır.
