ABİDİN YAĞMUR
Ekonomi uzmanı Prof. Dr. Erkan Aktaş, lobisi güçlü olan illerin Yüksek Hızlı Tren (YHT) hatlarını kendi bölgelerine çekmeye çalıştığını belirterek “Bu süreç böyle devam ederse Mersin YHT’den en az faydalanan, en geç faydalanan il olacaktır. Mersin’deki siyasilerin bununla ilgili hızlı bir lobi çalışması yapması gerekiyor” dedi. YHT ağının genişlemesinin Türkiye’nin petrole olan bağımlılığını azaltarak cari açığı düşüreceğine işaret eden Aktaş, YHT’nin yaygınlaşmasıyla nüfusun kent merkezlerine sıkışmak zorunda kalmayacağına da dikkat çekiyor.
Mersin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erkan Aktaş, Türkiye’nin Yüksek Tren Hattı (YHT) yatırımlarını ve Mersin’in bu alandaki durumunu değerlendirdi. Türkiye’nin YHT hattı uzunluğunun Avrupa ülkelerinin gerisinde olduğuna değinen Aktaş, YHT’leri hem ulaşım güvenliği, konforu ve ekonomisi açısından hem de kentlerin dikey mimariden kurtarılması açısından önemli bulduğunu söyledi. Aktaş, Mersin’in YHT yatırımları konusunda geride kaldığı uyarısında da bulundu.
Prof. Dr. Erkan Aktaş’ın değerlendirmelerinden bazı satırbaşları şöyle:
“MERSİN’İN ÖNCELİĞİ YHT OLMALI”
“Metro projesi Mersin için önemli ama metrodan daha da önemlisi bence yüksek hızlı tren hattı. Mersin bir turizm kenti. Mersin’e ulaşım imkanı arttıkça Mersin’in yatırımları artacaktır. En az havalimanı kadar önemli bir projedir yüksek hızlı tren Mersin için. Otobüsler güvenli, konforlu ve hızlı bir ulaşım aracı değil. Akaryakıt fiyatlarındaki artış da otobüsü daha pahalı hale getirdi. Bu nedenle yüksek hızlı tren Mersin için metrodan daha da önemli, daha da öncelikli.”
“MERSİN ŞİMDİDEN YHT İSTASYONU YERİ BELİRLEMELİ”
“Samsun-Rize Karadeniz Demiryolu projesi var. Ankara-Kayseri projesi var. Sivas-Erzincan projesi var, yatırımları devam ediyor. Ankara-İzmir projesi var. Mersin’le ilgili projeler de var. Bu projeler 2028, 2025 ve 2053 olarak planlanmış durumda. Mersin-Antep arasında YHT hattı döşenecek. Yenice’den sonra Karaman’a da YHT değil de mevcut hat güçlendirilecek. Ana istasyon Yenice olmamalı. Yenice hattını Mersin’e çekmek lazım. Konya’nın ikinci garına gittim. Selçuklu garı. Büyük bir alan. Mersin’in şimdiden binlik ve 5 binlik planlarda YHT garını oluşturması lazım. Mevcut gar Mersin’e yakışmıyor. Mesela araba park edecek yer yok. O nedenle Mersin’in mutlaka YHT garı yeri ayarlaması lazım.”
“UÇAĞI SEVMEYENLER YHT’Yİ TERCİH EDEBİLİR”
“Türkiye’nin her tarafında YHT olmalı mı sorusu ülkenin ekonomik koşullarına bağlı. Çin şu anda en fazla YHT hattına sahip olan ülke. Üçte iki oranında diyebiliriz. Çok ciddi bir oran. Bunu 12 yılda becerdiler. 3600 km civarında İspanya var, 3000 km civarında Fransa var. Türkiye’de 1052 km civarında. Bunu 3 bin km’ye çıkardığımız zaman otomatikman çok sayıda il bundan etkilenecek. Bu sistem kurulduğu zaman Konya’ya kadar YHT ile gelen kişi otobüsle Antalya’ya gidebilir. Bir insan uçağı sevmeyebilir, hızlı da gitmek isteyebilir. Konya’ya kadar YHT ile gelir otobüsle Antalya’ya gidebilir.”
“KENTLER ARASI ULAŞIM HIZLANIRSA NÜFUS KENT MERKEZLERİNDE SIKIŞMAZ”
“YHT sadece hızlı ve konforlu ulaşım anlamına gelmiyor. Depremle mücadele için de önemli. Çünkü YHT dikey mimariyi azaltır. Siz Karaman’da ya da Mut’ta oturabilirsiniz ama çalışmak için Mersin şehir merkezine gelirsiniz. YHT hatları artarsa kişilerin kent merkezinde yaşama zorunluluğu da ortadan kalkar. YHT gelirse Mersin’de yaşayan birisi çevre illerde çalışabilir, çevre illerde yaşayan birisi Mersin’de çalışabilir. Bu da bir bakıma kent merkezlerine olan talebi azaltacak, rantı engelleyecek. Kentlerde yüksek katlı binalara gerek kalmadan, yapı yoğunluğu artırılmadan insanlar az katlı evlerde yaşayabilir. Herkesin kent merkezinde kullanabileceği metrodur, YHT’dir hızlı ulaşım ağlarına sahip olması gerekir. Buna sahip olursa burada 5 milyona, 10 milyona ev alacağına gider Karaman’da 2 milyona evini alır, ulaşımı YHT ile sağlar. Kentler arasında hızlı ulaşım olanaklarının artması kentlerde dikey mimariyi engeller diye düşünüyorum. Mersin eğer YHT’ye kavuşmuş olsaydı bu kadar dikey mimariye ihtiyaç olmayacaktı. Silifke’ye kadar hızlı ulaşım olsaydı insanlar şehir merkezinde çok katlı binalara mahkum olmayacaktı.”
“SAMSUN-RİZE DEMİRYOLU OLUYORSA MERSİN’İN BATISINDA NEDEN OLMASIN”
“YHT’nin sadece doğudan değil batıdan da Mersin’e entegre olması lazım. Bunun için bir lobi çalışması yapılabilir. Hükümetin raylı projelerinde Mersin’in batı kesimi yok. Bir zamanlar öyle bir şey düşünülmüş, konuşulmuş ama şu anda öyle bir proje yok. Bunu biz gündeme getirebiliriz. Karaman’dan sonra Mut’a kadar sıkıntı yok. Ama ondan sonrasında çok sayıda viyadük gerekir. Tabi ki bir ekonomik bedeli olacak. İnsanlar Samsun’dan Rize’ye demiryolu projesini oluşturuyorlar da biz neden bunu lobi çalışmasıyla Ankara’da proje haline getirmeyelim.”
“TÜRKİYE’NİN 2053 HEDEFİ TÜM İLLERİ YHT İLE BAĞLAMAK OLMALI”
“Türkiye 2053’te tüm illeri YHT ile bağlamayı hedeflemeli. Bu hem petrol bağımlılığını azaltacağı için cari açığın azalmasını sağlar hem de kentleri dikey mimariden kurtarır. Devlet burada şunu diyecek. Ben bunu halk için yapıyorum. Bu otonom yatırım. Ben buradan kâr beklemiyorum diyecek. Devlet nasıl ki baraj yapıp vatandaşın evine su getiriyorsa vatandaşının iller arasında ulaşımını da sağlamalı. Sosyal devletin gereği budur.”
“LOBİSİ GÜÇLÜ OLAN İL BU YATIRIMLARI ALIYOR”
“Bu projeler yapılıyor ama sıkıntı şu: Hangi ilin lobisi güçlüyse o yatırımı kendi iline çekiyor. Eninde sonunda Mersin’e de gelecek. Ama 2050’de gelir ama 2100’de gelir. Karadeniz lobisi çok güçlü. Kayseri lobisi çok güçlü. Binali Yıldırım’dan dolayı Erzincan lobisi çok güçlü. İzmir’in zaten yapılması lazım lobi gücüne gerek yok. Bursa’nın yapılması lazım lobi gücüne gerek yok. İlk başta nüfus yoğunluğu büyük olan illeri yapmanız lazım ki ekonomik olsun. Ama siz ne yapıyorsunuz, en başta Erzincan’ı yapıyorsunuz. Niye Erzincan’ı ön plana çıkarıyorsunuz? Çünkü Erzincan siyasi olarak çok güçlü. Siyasiler kendi bölgelerine yatırım yapıyorlar. Bu süreç böyle devam ederse Mersin YHT’den en az faydalanan, en geç faydalanan il olacaktır. Mersin’deki siyasilerin bununla ilgili hızlı bir lobi çalışması yapması gerekiyor. Bir taraftan havalimanı biter, bir yandan YHT gelirse Mersin çok daha güçlü, hızla büyüyen bir il konumuna gelecektir.”
2 YHT HATTINDA YOLCULUK YAPIP İZLENİMLERİNİ PAYLAŞTI
Prof. Dr. Erkan Aktaş, Yüksek Hızlı Tren hatlarıyla ilgili izlenimlerini yazmadan önce Konya-İstanbul ve ardından da İstanbul-Sivas YHT ile yolculuk yaptı. Aktaş, YHT hattındaki gözlemlerini şöyle özetledi:
*Garlar konforlu ve güvenli ama yolcu alımında biraz güvenlik sorunu var.
*Konya Selçuklu'da büyük bir otopark var diğerlerinde de olmalı.
*Uçakta olduğu gibi maksimum orta boy bir bagaj olmalı. İkinci bagaj için ek para ödemeniz gerekiyor.
*Emekli, öğrenci, öğretmen, 60 ve 65 yaş üstü indirimleri var.
* Hatların hepsi YHT uygun değil. Bu yüzden her zaman 250 km hızla gitmiyor.
*Trenlerde kafeterya ve WC mevcut.
*Gayet konforlu ve yeni alınan Alman marka YHT'ler çok daha konforlu.
* Süper YHT düşünülen İstanbul Ankara yeni hattında 300 km ve üstü hıza çıkarak 80 dakika planlanıyor.
*YHT hem otobüsten hem de uçaklardan daha konforlu. YHT tam zamanında kalkıyor. Bazen elektrik kesintilerinden etkilenebiliyor.