HUKUK- YARGI VE CUMHURİYETİMİZİN 100. YILI
Cumhuriyetimizin tam da büyük coşkuyla 100.yılını kutladığımız şu günlerde TBMM ne Hükümetin sunduğu 12. Kalkınma Planı geldi.
Tabi refleks olarak hemen yargı ile ilgili kısma göz attım. Daha önce defalarca yazılarımda veya konuşmalarımda değindiğim hususu yani hukuk güvenliği ile ekonomik kalkınmanın paralel olduğunu ifade eden “Ekonomik ve Sosyal kalkınmanın sağlanması bağımsız,tarafsız ve şeffaf yargı sisteminin egemen olduğu hukuk devleti ile demokrasi ve iyi yönetişim ilkelerinin etkin şekilde uygulanmasıyla mümkündür.” İlkesini 12.kalkınma planının temeline almış olduklarını gördüm.
12.Kalkınma Planına göre, önümüzdeki dönemde adalet hizmetlerinde yargı süreçlerinin adil, hızlı ve etkin şekilde işlemesi, öngörülebilir olması, adalete erişimin kolaylaştırılması ve adalet sistemine duyulan güvenin daha da artırılması temel amaç olacak.
“Temel Hak ve özgürlükleri koruyan hak ihlallerine karşı etkin mücadele eden,hızlı öngörülebilir,adil,şeffaf,hesap verebilir,erişilebilir,güvenilir ve insan odaklı bir yönetim anlayışı adalet sisteminin temeli olmaya devam edecektir.” dediği yerde bir dur demek gerekiyor. Yargı her yerinden dökülüyor,HSK ya yağan ihbar mektupları ve ifşalar ile MİT tarafından Cumhurbaşkanına sunulduğu iddia edilen yargı raporunda artık yargının çeteleştiği ve özellikle suç örgütleri ile siyasilerin yargı içinde cirit attığı iddiaları karşısında somut hiçbir şey ortaya koymayan ve TEMİZ ADALET,TEMİZ ELLER operasyonu yapmayan bir sistemden,yönetimden nasıl bu plandaki taahhütlerin gerçekleştirilmesini bekleyeceğiz.
Türkiye, World Justice Project'in 2022 Hükümetin Hukuka Bağlılığı Endeksinde 140 ülke arasında 135’inci, Transparency International'ın 2022 Yolsuzluk Algısı Endeksi'ne göre, 180 ülke arasında 96. sırada yer alıyor. Yargıya güven her yıl birazdaha düşüyor,2022 yılı sonu itibariyle yargıya güven % 18 lere kadar düşmüş durumda.Ama kimse bu durumdan rahatsız değil sanırım.
Adalete erişimin oldukça zor olduğu,,sistemsel anlamda yürütmenin bir şubesi haline getirilen yargının tamamen sadece sisteme aykırı söz ve eylem sahiplerini vurduğu , ara ara hukuka,evrensel kurallara uygun kararlar veren AHİM ve Anayasa mahkemelerinin kararlarını uygulamayan bir yargı ne kadar güvenilir,ne kadar topluma huzur ve güven verebilir. Sermaye nasıl bu hukuksuzluk ikliminde yatırım yapar,istihdam sağlar.
Bugün itibarıyla sadece Anayasa Mahkemesi’nin önünde 130 bin bireysel başvuru bulunmakta. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin önünde ise 46 ülkeden toplam 74 bin başvuru var. Yani Anayasa Mahkemesi’nin önündeki başvuru neredeyse AHİM’in 46 ülkeden aldığı başvurunun iki katı kadar.
Yargıdan, vatandaşın bile bir şey beklemediği yerde iş dünyası nasıl bir şey beklesin. Yargılamaların yıllarca sürdüğü,makul sürede yargılanma hakkının olmadığı bir sistemde nasıl güvenle yatırım yapsın,ekonomik ve sosyal kalkınmaya katkıda bulunsun.
Maalesef hukuk örgütleri de bu süreçte sessizliklerini koruyor. Cumhuriyetin 100. Yılına yakışmayan bir tutum sergiliyorlar.Barolarımızın büyük çoğunluğu maalesef protokol baroculuğundan öteye geçmiyor. Etliye sütlüye karışmayan,aman ağzımızın tadı kaçmasın havasında,arada bir dostlar alışverişte görsün misali kısa bir açıklama (o da kimseyi kırmadan,mecburiyetten yazdım havasında).Henüz kalkınma planında yargı ve özellikle barolarla ilgili bölüme dair bir kelam edeni göremedim.
Cumhuriyetin kimsesizlerin kimsesi olduğu sözü bizahati yargıya söylenmiş bir sözdür.Ülkede yaşayan ve hak mağduru her vatandaşa önce yargının sahip çıkması gerekmektedir. Yargının adil,eşit ve hakkaniyete uygun kararlar verebilmesi gerekmektedir.Bu güven duygusunu verip gerçek anlamda birlik ve beraberliği sağlarsanız ekonomik ve sosyal kalkınma ardından çok rahat gelecektir. Plandaki beylik sözlerin yine sadece yazılmış olmaktan ibaret olacağını bilmek beni ziyadesi ile üzmektedir.
Cumhuriyeti anlamak ve yaşamak işte bütün mesele burda.Anlatılanlara,söylenenlere göre düşündüğünüzün ve yaşadığınızın ötesindedir cumhuriyet.Derinliğini görmek,felsefesini anlamak ve herkesin cumhuriyeti olabilecek hukuka dayalı,eşit adil hakça yaşanan bir cumhuriyeti tam da bu zamanda yeni yüzyıl yaşında gerçekleştirmek gerekiyor. Halkın kendi cumhuriyetine herkes için sahip çıkması gerekiyor.
Cumhuriyetle kalın……