Skimpflasyon ve Shrinkflasyon
Değerli okurlar, eğer ekonomi alanında bir uzmanlığınız yoksa ya da bu alana özel bir ilginiz yoksa yazı başlığındaki kavramlar size çok yabancı gelecektir. Aslında bu iki kavramı da hepimiz biliyoruz, günlük hayatımızda da sıklıkla karşılaşıyoruz ama kavramsal karşılığını bilmiyoruz. Ben de bu yazımda bu iki kavramı örneklerle açıklamaya çalışacağım.
Öncelikle skimpflasyon kavramına bakalım. Her zaman gittiğiniz bir restoranı düşünün. İlk gittiğinizde kaliteli ve hızlı bir hizmet alıyorsunuz ve belli bir ücret ödüyorsunuz. Bir ay sonra gittiğinizde aynı ücreti ödüyorsunuz ama daha düşük kalitede ve biraz daha yavaş bir hizmet alıyorsunuz. Yani işletmelerin verdikleri hizmetin kalitesindeki düşüş skimpflasyon kavramını ifade eder. Bunu daha az personel çalıştırıp hizmeti yavaşlatarak yapabilecekleri gibi işi bilen nitelikli personel yerine daha acemi personel çalıştırıp daha düşük ücret vererek de yapabilirler. Her iki durum da kalitede düşüşe yol açar.
Serkan Altuniğne’nin çizdiği karikatür de bu konudaki bilinç düzeyimizi çok iyi anlatıyor.
Gelelim shrinkflasyon kavramına. Aslında bu kavram ile hemen hemen her gün karşılaşmaktayız ama kimimiz farkına varmakta kimimiz farkına varmamaktadır. Shrinkflasyon, bir ürünün fiyatının değişmeden miktarındaki/gramajındaki düşüşü ifade eder. Yani bugün 50 TL ile aldığımız 200 gramlık bir çikolatayı belli bir süre sonra aynı fiyat ile ama 180 gram olarak almamızdır. Özellikle gıda ürünlerinde karşılaştığımız bu durum ürünlere açıkça zam yapılması yerine ürünün miktarının/gramajının azaltılarak gizli bir zam yapılması olarak karşımıza çıkar. Örneğin Coca Cola 2014 yılında büyük şişe boyutunu 2 litreden 1.75 litreye düşürerek bunu yapmıştır. 2010 yılında Toblerone çikolatanın gramajı 200’den 170’e düşürülmüştür. Benzer şekilde neskafe 3ü 1 arada 22 gramdan 18 grama düşürüldü. Bu örnekleri onlarca hatta yüzlerce sıralayabiliriz.
Özetleyecek olursak skimpflasyon ve shrinkflasyon kavramları ile günümüzde sıklıkla karşılaşmaktayız ve ilerleyen günlerde de daha sık karşılaşacağız gibi. Bu uygulamaların sebepleri maliyetleri düşürerek kârlılığı arttırmak ve enflasyonun daha fazla şişmesine engel olmaktır. Ancak enflasyonu düşürmede bu gibi uygulamalar sadece günü kurtarmakta, uzun vadeli fayda sağlamamaktadır. Fayda sağlamadığı gibi halka sunulan hizmetin kalitesinde düşüşe ve aynı bedel ile daha az tüketime yol açmaktadır. Skimpflasyonsuz ve shrinkflasyonsuz günler dileğiyle…